Titel:  Bezield   (Amelisweerd langs A27) 
Copyright Alieske de Vries. All rights reserved.


1. Bosgeesten en wetenschap: de mythische visie en het wood wide web
Plus de blik van de kunstenaar.

Deze foto's zijn gemaakt in landgoed Amelisweerd, langs de snelweg. Dit stuk bos zal verdwijnen als de verbreding van de Ring Utrecht doorgaat. De foto's zijn onderdeel van een project waar ik mee bezig ben, met foto's en tekeningen. Ik wil een soort "documentatie" van dit bos maken. Het zijn dus geen fantasiebomen, geen gefotoshopte bomen, maar echte bomen.
Ik probeer zichtbaar te maken wat het "meer" is van iedere boom, van het bos als geheel. Meer dan een puur materieel object, dat je om kunt hakken en "vervangen". Dat kan bijv. zitten in de vorm, een vreemde lichtval, iets mensvormigs, een associatie, enz. En de individuele vorm, die bij iedere boom anders is, bij iedere stap die je opzij zet, anders. Het reiken naar omhoog en hoe een boom dat doet. Het gevoel voor het bos als geheel. Het eigen leven van het bos, dat je gaat voelen als je er een tijd aandachtig in rondloopt.
In Nederland heeft het bos zelf geen stem, de mens beslist.

2. Bezielde natuur

Er zijn ook volken die het bos wel een stem geven. Als een boom bezield is, kun je hem niet zomaar omhakken. Een citaat uit een boek over godsdienstgeschiedenis, met vertaling:

Tree-spirits
If trees are animate, they are necessarily sensitive and the cutting of them down becomes a delicate surgical operation, which must be performed with as tender a regard as possible for the feelings of the sufferers, who otherwise may turn and rend the careless or bungling operator. When an oak is being felled “it gives a kind of shriekes or groanes, that may be heard a mile off, as if it were the genius of the oak lamenting. The Ojebways “very seldom cut down green or living trees, from the idea that it puts them to pain, and some of their medicine-men profess to have heard the wailing of the trees under the axe.” Trees that bleed and utter cries of pain or indignation when they are hacked or burned occur very often in Chinese books...

Boomgeesten
Als bomen bezield zijn, hebben ze noodzakelijkerwijs ook gevoel. Als men hen wil omhakken, wordt dat een delicate operatie, die moet worden uitgevoerd met de grootst mogelijke zorg en respect voor de gevoelens van de slachtoffers, omdat die anders de nonchalante of onbeholpen chirurg zouden kunnen verscheuren. Als een eik wordt geveld slaakt hij een soort kreten of kermende geluiden, die wel een mijl ver gehoord kunnen worden, alsof de geest van de eik aan het weeklagen is. De Ojebways (Indianenvolk) hakken heel zelden groene of levende bomen om, vanuit het idee dat het hen pijn doet, en sommige medicijnmannen verklaren dat ze de bomen onder het bijlhouwen hebben horen jammeren. Bomen die bloeden en kreten slaken van pijn of verontwaardiging als ze worden omgehakt of verbrand, komen zeer vaak voor in Chinese boeken…
J G Frazer, The Golden Bough. A study in magic and religion. Uit H9, §1 Tree-spirits

3. Het wood wide web en de wetenschap

Peter Wohlleben, een Duitse boswachter, heeft een boek geschreven over "Het verborgen leven der bomen". Hij legt op een begrijpelijke manier uit wat er in de wetenschap bekend is.
Bomen ondersteunen en waarschuwen elkaar via hun wortelstelsel. Dat wortelstelsel, uitgebreid met draden van schimmels en paddestoelen, is een zeer fijngevoelig netwerk voor communicatie, voedingsstoffen, water enz. Het wood wide web.
Bomen hebben vrienden en familie en ondersteunen elkaar als ze ziek zijn. Bomen kunnen pijn lijden. Een gezonde boom in een bomengemeenschap groeit heel langzaam.

Een citaat: "Huidige bosbouwnormen stellen dat het kappen van sommige bomen juist goed is voor de andere. “Dat klopt niet”, zegt Wohlleben. “Het klopt wel dat de bomen door de kap sneller gaan groeien. Maar: het hout is dan van mindere kwaliteit en de bomen zullen niet oud worden. Het communicatiesysteem wordt namelijk bruut verstoord door elke boom die verdwijnt.”